স্নেহাশ্ৰয়!

'এইমুহুৰ্তত আপোনাৰ নিজৰ বিষয়ে কি ক'ব?'

'মোৰ বিষয়েনো কি ক'ম, সকলোবোৰ জানাই। তথাপিও কৈছোঁ, স্নেহাশ্ৰয় মই খুলিছিলোঁ মই যেতিয়া পি এইচ ডি সম্পূৰ্ণ কৰি একেবাৰে দিল্লীৰ পৰা অসমলৈ ঘূৰি আহিছিলোঁ। গমেই নাপালোঁ মানুহে কেতিয়া স্নেহাশ্ৰয়ক ইমান সুদৰকৈ আদৰি ল'লে....'

এনেদৰে প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়াই তেওঁৰ জীৱনৰ সকলোবোৰ কথাই হাঁহি হাঁহি সাক্ষাৎকাৰটোত সাংবাদিকজনক কৈ গ'ল। মাজে মাজে খুহুতীয়া দুটা এটা কথা কৈ বাৰ্তালাপটো অধিক ৰসাল কৰি তুলিলে। কোনোবা সময়ত আকৌ সাংবাদিকজনক কয়ো মই আনন্দতে কিছুমান অদৰকাৰী কথাও কৈছোঁ, সেইবোৰ কাটি দিবা।

প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়া,দ্যা ফাউণ্ডাৰ অৱ স্নেহাশ্ৰয়। তেওঁক স্নেহাশ্ৰয়ৰ জৰিয়তে সকলোৱে চিনি পায়। তেওঁ গঢ়ি তোলা স্নেহাশ্ৰয়ে যে কিমানক আশ্ৰয় দিছে হিচাব নাই! প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়াৰ সোণসেৰীয়া কথাই সকলোকে গলাই দিব পৰা শক্তিখিনি তেওঁৰ কথাৰ প্ৰত্যেকটো শব্দতে আছে। তেওঁ সমাজৰ কাৰণে যিখিনি কৰিছে, সেইবোৰেই মানুহবোৰৰ মৰম চেনেহৰে মাজেৰে উপহাৰ হিচাপে ঘূৰাই পাইছে। কোনে কয় প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়া অকলশৰীয়া বুলি! তেওঁ হাজাৰ হাজাৰ প্ৰেমৰ মাজত আৱদ্ধ আজি। তথাপিও আজিৰ ইণ্টাৰভিউটোৱে তেওঁক অলপ ভবাই তুলিলে। যিবোৰ কেতিয়াবা এনেই মনলৈ আহিছিল যদিও কামৰ তাগিদাত পলকতে উৰা মাৰি আঁতৰি গৈছিল। পিচে আজি দেখোন...

জেঠমহীয়া তীব্ৰ ৰ'দ। বাহিৰত ছাগলী এটাও দেখিবলৈ নাই। ভিতৰৰ পৰা বাহিৰলৈ এবাৰ চাই চকুকেইটা ঘূৰাই এবাৰ জপাই মেলি দিলে ৰঙা নীলা দেখা ৰ'দ। সেই ৰ'দতে ছাতিটো লৈ ডাঙৰ গে'টখন খুলি দুফালে দুডাল বেণী কৰি, স্কুলীয়া ইউনিফৰ্মত ঘামি জামি সোমাই আহিছে নতুনকৈ কৈশোৰত ভৰি দিয়া ছোৱালী এজনী। গে'টখন খুলি বন্ধ নকৰাকৈয়ে "মা মা" বুলি দৌৰি অহাদি আহি তাই কলিং বেলটো খুউব জোৰত টিপি ধৰি থাকিল।

"কি হ'ল মুনু। অকলে অকলে গুচি আহিলি যে?" ভিতৰৰ পৰা মানুহ এগৰাকী ওলাই আহি দুৱাৰখন খুলি দি তাইক ভিতৰলৈ সোমাবলৈ দি পুনৰ দুৱাৰখন বন্ধ কৰি দিলে।

"মা জানানে, আজি মৃণালৰ ঘৰত কি হ'ল?" একেবাৰে উশাহটো নসলোৱাকৈ পিঠিৰ বেগটো ঢামকৈ ডাইনিংখনত থৈ ওচৰতে থকা পানী জাৰটোৰ পৰা গিলাচ এটাত পানী এগিলাচ উলিয়াই তাই মাকক ক'বলৈ ধৰিলে।

"কি হ'লনো?" মাকেও সেই একেই সুৰতে তাইৰ পিছে পিছে আহি সুধিলে।

"মৃণালৰ মাকে মৃণালৰ ককাক আইতাকক ঘৰৰ পৰা খেদি দিলে জানা।" পানী গিলাচটো মুখৰ ওচৰলৈ আনি মাকলৈ নোচোৱাকৈ মুনু ওৰফে প্ৰিয়ব্ৰতাই মাকক ক'লে।

অবাঞ্চিত পৰিস্থিতি সন্মুখীন হ'ব যেন লাগি মাকে কথাটো পাতলাবলৈকে ক'লে "নহয় চাগে। ককাক আইতাক চাগে ক'ৰবাত ফুৰিবলৈ গৈছে।"

"হমমম, তুমি বেছি জানা। মৃণালে কৈছে নহয় তাৰ মাকে ককাক আইতাক থকাত সদায় বেয়া পায় আৰু দেউতাকৰ লগত কাজিয়া কৰে। সেইকাৰণে কালি গাঁৱৰ ঘৰলৈ খেদাই দিলে, ইফালে তাত তেওঁলোকক চাবলৈও বোলে কোনো নাই।" ক্লাছ নাইনত পঢ়া ছোৱালীজনীৰ মুখত কথাকেইটা শুনি মাক আচৰিত নহ'ল, কিন্তু দুখ পালে। ইমান সৰুতেই এইবোৰ সিহঁতে দেখিবলৈ পাইছে। মাকে কি ভাবিছে সেইবোৰলৈ মন নকৰি ঘপককৈ ক্লাছ নাইনত পঢ়া প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়াই কৈ উঠিল "মা মই ডাঙৰ হৈ এখন বৃদ্ধাশ্ৰম খুলিম যাতে কোনো বয়সস্থ লোকে নিজৰ ল'ৰা-ছোৱালীৰ অভাৱ অনুভৱ নকৰে। সৱকে মই সেইখনত ধুনীয়াকৈ ৰাখিম। এতিয়া মোৰ বিৰাট ভোক লাগিছে ভাত বাঢ়া"। কথাকেইটা কৈয়ে তাই ইউনিফৰ্ম খুলি ফ্ৰেছ হ'বলৈ নিজৰ ৰূমলৈ গ'ল। প্ৰিয়ব্ৰতাই কথাকেইটা কি ভাবি ক'লে হয়তো মাকে নাজানে কিন্তু এনেকুৱা যে বহুতো ঘটনা প্ৰতিদিনেই ঘটি থাকে সমাজ সেৱিকা মাকে ভালদৰেই জানে। 

কোনোবাই যদি বৰ্তমান প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়াক এখন বৃদ্ধাশ্ৰম খোলাৰ কথা সোধে তেতিয়া তেওঁৰ সেই ক্লাছ নাইনৰ কাহিনীটোলৈ মনত পৰে। মনত তেতিয়াই যে তেওঁৰ সেই কথাটো সোমাল, সোমালেই।  অৱশেষত আজিৰ পৰা কেইবাবছৰৰ আগতে তেওঁৰ হাতত স্নেহাশ্ৰয়ৰ জন্ম পালে। প্ৰথম অৱস্থাত একেবাৰে সৰুকৈ কেইজনমান আশ্ৰয়হীন বৃদ্ধ মানুহৰ কাৰণে খুলিছিল। প্ৰথম যেতিয়া মানুহ এজন দুজনকৈ থাকিবলৈ আহিছিল তেওঁলোকৰ কাহিনীবোৰ শুনিলেই প্ৰিয়তমাৰ শোকে খুন্দা মাৰি ধৰিছিল। কোনোবাজন যদি একেবাৰে শেষ নিশ্বাসলৈকে তাত থাকি যায়, কোনোবাজনক কোনোবা আপোনে আহি লৈ যায়হি। কিন্তু কেতিয়াও এখন বিছনাও তাত খালী নাথাকে। সেইবোৰ দেখিলে প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়াৰ মনলৈ আহে, মাক-দেউতাক এসময়ত ইমান বোজা হৈ পৰেনে যে লগত ৰাখি  খুৱাব-পিন্ধাব নোৱাৰে! নিজৰ সন্তানেও এনেকুৱা কৰিব পাৰেনে! কিছুমান আকৌ এনেকুৱা নিঃসন্তান দম্পত্তিও থাকে যিয়ে শেষ সময়কণত নিজৰ যত্ন ল'ব নোৱাৰি আশ্ৰয় লয় স্নেহাশ্ৰয়ৰ।

বৰ্তমান স্নেহাশ্ৰয় বৃদ্ধাশ্ৰমতে সীমাবদ্ধ নহয়। বৃদ্ধাশ্ৰমখন ডাঙৰ কৰি তাৰেই সহযোগিতাত এটা এন জি অ', দুখন অনাথ আশ্ৰমৰে স্নেহাশ্ৰয় এতিয়া এটা বৃহৎ অৰ্গানাইজেচন। তদুপৰি ম'টিভেশ্বনেল স্পীকাৰ প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়াৰ অ'ত ত'ত ঘূৰি থাকোঁতে একেবাৰে সময় নোহোৱাৰ নিচিনাই।  কেতিয়াবা প্ৰিয়ব্ৰতাই নিজলৈ ঘূৰি চাই ভাবে তেওঁৰো শেষ আশ্ৰয় স্নেহাশ্ৰয়েই নহয়তো!

"মুনু দেউতাক কি বুলি ক'ম?" মাকে ভাজিখিনি কেৰাহীত বহাই থাকিয়ে কাষৰে ডাইনিঙত বহি নিউজপেপাৰখন অমনোযোগিতাৰে চাই থকা প্ৰিয়ব্ৰতাক সুধিলে।

"কি ক'ম মানে? মই যি কৈছোঁ তাকে ক'বা।" প্ৰিয়ব্ৰতাই এবাৰো চকু নুতোলাকৈয়ে মাকক উত্তৰ দিলে।

 

ডাঃ অমল শইকীয়া আৰু নাম থকা সমাজ সেৱিকা নিজৰা শইকীয়াৰ একমাত্ৰ ছোৱালী প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়া। বহুতদিনলৈকে নিঃসন্তান হৈ থকা শইকীয়া দম্পত্তিৰ কোলা আৰু বুকু জুৰ পেলাই উমলিবলৈ এটা পুত্ৰ সন্তান জন্ম হৈছিল, কিন্তু ভগৱানৰো লীলা আঢ়ৈবছৰত এক তীব্ৰ জ্বৰত ল'ৰাটো ঢুকাই থাকে। ঘৰতে ডাক্তৰ থাকিও এক অসহায় পৰিস্থিতিৰ দৰে। ৰাইজেও ক'বলৈ ধৰিছিল, ডাক্তৰৰ ঘৰতো ইমান বিলাই। সেই ঘটনাৰ ডেৰবছৰৰ পিছত পুনৰ নিজৰা শইকীয়া গৰ্ভৱতী হয় আৰু প্ৰিয়ব্ৰতাক জন্ম দিয়ে। এই অতবোৰ দূৰ্ঘটনাৰ মাজেৰে জন্ম হোৱাৰ কাৰণেই নেকি প্ৰিয়ব্ৰতা একেবাৰে মূৰত থ'লে ওকণিয়ে খাব, মাটিত থ'লে পৰুৱাই খাব বিধৰ। কোনো কাৰণতে মাক-দেউতাকে চকুৰ আঁতৰ হ'বলৈ দিবলৈ মন নকৰে। স্কুলো পঢ়াইছিল ঘৰৰে ওচৰৰ ছেণ্ট মেৰিজখনত। স্কুল পাছ কৰি হায়াৰ ছেকেণ্ডেৰীৰ পৰা ডিগ্ৰীলৈকে পঢ়িলে কটনত। তাৰপিছত তাই কিমান কাকূতি-মিনতি কৰাৰ পিছত দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়লৈ যায় মাষ্টাৰ ডিগ্ৰী কৰিবলৈ। তাকো হোষ্টেলত থাকিলে কষ্ট পাব বুলিয়েই ডাঃ শইকীয়াই তাতে এটা ফ্লেটো কিনি দিয়ে। পিচে যিমান হ'লেও উঠি অহা ছোৱালী, অলপটো ঘৰৰ পৰা আঁতৰি বন্ধুৰ লগতো সময় কটাবলৈ মন যাবই। সেয়ে অলপ জেদ কৰিয়েই তাই হোষ্টেলত থাকিবলৈ ল'লে। মাজে মাজে মাক-দেউতাক গৈয়ে তাত থাকি আহে তেতিয়া তাই যেনিবা আহে তেওঁলোকৰ লগত থাকিবলৈ। কোনোদিন অভাৱ নোপোৱা ছোৱালীজনীৰ মনটো আকৌ বিৰাটেই কোমল। কোনোবা দুখীয়া, অসহায়, নিচলা মানুহক দেখিলে ৰ'ব নোৱাৰে। নিজেই আগবাঢ়ি যায় সহায় কৰিবলৈ। অৱশ্যে এইক্ষেত্ৰত মাকৰো অলপ অৱদান আছে। ডাঙৰ হোৱাৰ পৰাই দেখিছে মাক সমাজ সেৱাক লৈ কিমান ব্যস্ত। "প্ৰিয়তম" বুলি এন জি অ' এটাৰ ক'ফাউণ্ডাৰ মাক। জীয়েকেও মাকৰ সেই গুণটোৱে পালে।

"তোৰ দেখোন বেলেগৰ পিতৃ-মাতৃয়ে কন্দা দেখিলে, হিয়াই কান্দি উঠে। এতিয়া নিজৰ মাৰ-দেউতাৰক..." মাকে দুপৰীয়া খাবলৈ সকলোবোৰ ডাইনিঙত উলিয়াই ঠিক ঠাক কৰি থাকোঁতে আকৌ এবাৰ একেটা কথাকে উলিয়ালে।

উঠি যাবলৈ ধৰা প্ৰিয়ব্ৰতা আকৌ ভালকৈ বহি লৈ "চোৱা মা, মই জানো তোমালোকে দুখ পাবা বা পাইছা, কিন্তু আই ৱাজ ৰিয়েলী হেল্পলেছ এট ডেট মমেণ্ট। প্লীজ ট্ৰাই টু আণ্ডাৰষ্টেণ্ড মাই চিটুৱেশ্বন মা। আই ৱাজ এবাউট টু টক টু...."

প্ৰিয়ব্ৰতাক আধাতে ৰখাই মাকে কৈ উঠিল "হ'ব হ'ব, এতিয়া দেউতাৰক আহিবলৈ দে, ভালকৈ কথা পাতিব লাগিব এই বিষয়ে।"

দিল্লী বিশ্ববিদ্যালয়ত ৰাজনীতি বিজ্ঞানত স্নাত্তোকোত্তৰ সম্পূৰ্ণ কৰি একেবাৰে পি এইচ ডিটোও কৰি ঘৰলৈ উভতি আহিছে প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়া। এইবাৰ উভতি আহিছে যদিও ঘৰখনৰ লগত একেবাৰে সহজ হ'ব পৰা নাই। মাক-দেউতাকক কোনোদিন দুখ দি নোপোৱা, ফাঁকি কথা এটা কৈ নোপোৱা প্ৰিয়ব্ৰতাই এইবাৰ বাৰুকৈয়ে ডাঙৰ কাণ্ড এটা কৰি ঘৰলৈ আহিছে।  মাক-দেউতাকক ক'ম বুলি তাইৰ বহুত কথাই থাকি গ'ল। তাৰ আগতেই তাই জীৱনৰ চৰম সিদ্ধান্তটো লৈ পেলাইছিল। 

এম এৰ তৃতীয়টো ছেমিষ্টাৰত প্ৰিয়ব্ৰতাৰ জীৱনলৈ আহিছিল সুশান্ত ৰয় নামৰ কলিকতাৰ ল'ৰাটো। সৰুতেই মাক-দেউতাকক হেৰুওৱা ল'ৰাটো দিল্লীৰে নিৱাসী সম্বন্ধীয় খুড়াৱক এজনৰ ঘৰত থাকি ডাঙৰ হোৱা সুশান্ত উপায় নোহোৱাতহে তাত থাকিছিল। খুড়ীয়েক আৰু ল'ৰা-ছোৱালীকেইটাৰ পৰা বৰ ভাল ব্যৱহাৰ পোৱা নাছিল। পিচে পঢ়াই-শুনাই মেধাৱী সুশান্তই স্কুল কলেজৰ পৰা পোৱা স্কলাৰশ্বিপকেইটাৰ কাৰণে পঢ়িবলৈ বৰ বেছি অসুবিধা পোৱা নাছিল। একে বেটছৰে সুশান্তৰ মুখত যেতিয়া তাৰ জীৱনৰ দুখবোৰৰ কথা শুনিলে, অলপ মৰম বিচাৰি হাবাথুৰি খোৱা সুশান্তৰ প্ৰেমত কেতিয়া পৰি গ'ল প্ৰিয়ব্ৰতাই নিজেই গম নাপালে। কথাবোৰ আৰম্ভণিৰ পৰাই মাক-দেউতাকক কথাবোৰ ক'ম বুলি ভাবি থকা প্ৰিয়ব্ৰতাৰ কথাবোৰ কোৱা নহ'ল। দুই তিনিমাহমানৰ আগৰ পৰা সুশান্তই ধৰা জেদত না ক'ব নোৱাৰি একেবাৰে ক'ৰ্ট মেৰিজ কৰাই পেলাইছিল প্ৰিয়ব্ৰতাই। সেই কামটো কৰি উঠিহে তাইৰ মনত খেলালে কিয় ইমান এটা ডাঙৰ সিদ্ধান্ত অকলে লৈ পেলালে। এতিয়া মাক-দেউতাকক কি ক'ব তাই! আচলতে সুশান্তৰ মুখত তাৰ মাক-দেউতাকৰ মৃত্যু, খুড়াৱক খুড়ীয়েকৰ দয়া-মমতা নোহোৱা কাহিনীবোৰ শুনি তাই মম গলাদি গলিছিল। তাৰ লগ হৈয়েই বাকী অন্যান্য এনেকুৱা ল'ৰা-ছোৱালীবোৰক নিজৰ পকেটৰ পৰাই যি পাৰে সহায় কৰিছিল। কেতিয়াও ভবা নাছিল প্ৰেমত পৰি এনেকৈ মাক-দেউতাকক নোকোৱাকৈ এটা চৰম সিদ্ধান্ত লৈ পেলাব।

"মা, সুশান্ত বহুত ভাল ল'ৰা। অলপতে চাগে সি তাৰে কোনোবা এখন কলেজত লেকচাৰাৰ হিচাপে জইনো কৰিব।" তাই যিমান পাৰে মাকক বুজোৱাত লাগিল। তথাপিও মনত এটা ভয়, মাকে বুজি পালেও জানো দেউতাকে পাব। তাইক অন্ধৰ দৰে মৰম কৰা, কেতিয়াও কথাৰ অমান্য নকৰা ছোৱালীজনীয়ে আজি হঠাৎ লৈ লোৱা এইটো সিদ্ধান্তত দেউতাকে ক্ষমা কৰি দিবনে। কথাখিনি ভাবি ভাবি ডাইনিঙৰ পৰা উঠি গৈ অলসভাৱে বিছনাত পৰোঁতেই চিলমিলকৈ টোপনি গৈছিল প্ৰিয়তমা। হঠাৎ লেণ্ডলাইনটোৰ কৰ্কশ শব্দত জাঁপ মাৰি উঠাদি উঠি গৈ ফোনটো ধৰে,

"হেল্ল'"

"এম আই স্পীকিং টু প্ৰিয়ব্ৰ'তা চেকীয়া?"

"সুশী" সিফালৰ মাতটো শুনিয়েই প্ৰিয়ব্ৰতাই গম পালে সুশান্তে ফোন কৰিছে। মাতটো শুনিয়েই তাইৰ টোপনিয়ে ফাট মেলিলে, ৰাংঢালীজনী হৈ জঁপিয়াই তাই কৈ উঠিল,

"সুশী ইউ ন'..."

তাইৰ কথাকেইটা আধাতে ৰখাই সুশান্তে বহুত সময় ধৰি তাইক একো মাতিবলৈ নিদিয়াকৈ একেৰাহে কথাবোৰ কৈ গ'ল। এইফালৰ পৰা 'হমমম', 'হা'ৰ বাদে একোৱে শুনা নগ'ল। বহুত সময়ৰ নিৰৱতাৰ পিছত খটককৈ ফোনটো থোৱাৰ শব্দই নিৰৱতা ভাঙে। গাত একেবাৰে জোৰ নোহোৱা মানুহৰ দৰে প্ৰিয়ব্ৰতা কোনোমতে বিছনাখনত বহি থিয় হৈ ৱালত লাগি থকা গাৰুটোত মূৰটো পেলাই চকুকেইটা মুদি দিয়ে। কি ঘটি গ'ল হঠাৎ। জীৱনে নিঃশব্দে ইমান খৰকৈ গতি সলাইছে যে তাই একো ধৰিবই পৰা নাই। যিজনী মাকক অলপ সময়ৰ আগতে সুশান্তৰ কথা ভাল ভালকৈ কৈ আহি এতিয়া আকৌ কেনেকৈ কয়গৈ যে সুশান্তে ডিভ'ৰ্ছ বিচাৰিছে। ক'ৰ্ট মেৰিজৰ এমাহ হ'ল কি নহ'ল, তাই ঘৰলৈ অহা পাঁচদিন হ'ল কি নহ'ল সুশান্তৰ দেখোন মনেই সলনি হৈ গ'ল। এতিয়া আকৌ খুড়াৱক খুড়ীয়েকৰ কথা পেলাব নোৱাৰা বাধ্য ছাত্র হৈ পৰিল, যাৰ কথা এদিন গোটেই ৰাতি সাৰে থাকি তাইৰ কোলাত মূৰ থৈ কৈ কৈ খঙতে কান্দি পেলোৱা ল'ৰাটো আজি যেন সেইটো নহয়। তেওঁলোকে বোলে তাৰ কাৰণে বেলেগ ছোৱালী চাইছে, প্ৰিয়ব্ৰতাক কোনোপধ্যেই নিবিচাৰে। ক'ৰ্ট মেৰিজহে কৰাইছে, এমাহ হৈছেহে ডিভ'ৰ্ছ দিলে একো নহয় বোলে। এনেও এইবোৰ কলেজৰ দিনীয়া প্ৰেমে এটা সময়ত আমুৱাইগৈ। আৰে, এইবোৰ কেনেকুৱা কথা! প্ৰিয়ব্ৰতাই সুশান্তে কৈ যোৱা কথাবোৰ সহ্য কৰিব নোৱাৰি সৰু ছোৱালীৰ দৰে উচুপি উঠিল।

"মুনু ভাত বাঢ়িলোঁ। খাই লহি। ময়ো মিটিং এখনলৈ ওলাই যাব লাগে।" চুৰ্ণীখনৰ আগটোত হাতটো মুচি মুচি তাইক মাতি ভিতৰলৈ সোমাই অহা মাকে উচুপি থকা প্ৰিয়ব্ৰতাক দেখি মাক দৌৰি অহাদি আহিল।

মাকে কিবা সোধাৰ আগতেই তাই মাকক সাৱতি ধৰি "মা" বুলি চিঞৰি চিঞৰি কান্দিবলৈ ধৰিলে। মাকে কি হৈছে একো বুজিব নোৱাৰি তাইক যিমান পাৰে জোৰত সাৱতি পিঠিখন মোহাৰি মোহাৰি তাইৰ কান্দোন বন্ধ কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিলে। "কি হৈছে মা, ইমান কিয় কান্দিছ। মোক কচোন কি হ'ল মা।" মাকে যিমান পাৰে মোলায়েম সুৰত প্ৰিয়ব্ৰতাক সুধিলে।

"মা মই কাইলৈকে দিল্লী যাব লাগিব। সুশীয়ে ডিভ'ৰ্ছ বিচাৰিছে। মই তাক গৈ সুধিব লাগিব এইয়া কি কেঁচুৱা ল'ৰা-ছোৱালীৰ খেল পাইছে। তাৰ মতে বিয়া তাৰ মতে ডিভ'ৰ্ছ। আই হেভ টু আস্ক হিম মা। আই হেভ টু‌। হি কাণ্ট ডু ডেট উইথ মি মা।" কথাকেইটা কান্দি কান্দি কথাকেইটা কৈয়ে মাকক ঠেলি প্ৰিয়ব্ৰতা উঠি গৈ পাগলীজনীৰ নিচিনা হৈ বিছনা চাদৰ, গাৰু সৱ বিছনাৰ পলা টানি আজুৰি পেলাই দিলে। মাকে হঠাৎ হোৱা ঘটনাটোত একো আওভাও নাপায় দেউতাকক ফোন কৰি তৎক্ষণাত মাতি দিলে। সেইকণ সময়ত পৰিস্থিতি কোনোমতে চম্ভালি মাকে দেউতাক অহালৈ বাট চাই ৰ'ল।

প্ৰিয়ব্ৰতা সাৰ পাই মানে কানিমুনি আন্ধাৰ হৈছিল। তাই কান্দি কান্দি কেতিয়া মাকৰ কোলাত শুই গ'ল, মাকে কেতিয়া তাইক বিছনাত শুৱাই দিলে তাই একো গম নাপায়। আচলতে এই কেইদিন তাই ৰাতি ভালকৈ শুব পৰা নাছিল কিবা এক অনুশোচনাবোধত। যিজনী ছোৱালীয়ে মাক-দেউতাকক বেলেগে কষ্ট দিলেও সহিব নোৱাৰে, তাইনো কি পৰিক্ৰমাত পৰি মাক-দেউতাকৰ নিষ্পাপ মুখ দুখন পাহৰি থৈ তেওঁলোকৰ অনুমতি অবিহনে পাঁচবছৰৰ চিনাকি ল'ৰা এটাৰ লগত বিয়াত বহাৰ কথা ভাবিলে। প্ৰিয়ব্ৰতা সাৰ পাওঁতে ৰূমটোত কোনো নাছিল। দুৱাৰখনো জপোৱা আছিল‌। তাই ইফালে সিফালে চাই থাকোঁতে দেখিলে হঠাৎ দুৱাৰখন খুলি দেউতাক ৰূমটৈলৈ সোমাই আহিছে। দেউতাকক দেখি প্ৰিয়ব্ৰতাই নিজকে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা নাছিল। একে জাঁপে বিছনাৰ পৰা উঠি দৌৰ মাৰি গৈ দেউতাকক ডিঙিটোতে ধৰি হুকহুকাই কান্দি দিলে। দেউতাকেও তাইক সমানে ধৰি অলপ সময় ৰৈ লাহে লাহে বিছনাখনৰ ওচৰলৈ আনি বহুৱাই দিলে। তাই কিবা এটা ক'বলৈ লওঁতেই দেউতাকে মাত দিলে,

"মই সৱ কথাই গম পাইছোঁ মা। সকলোবোৰ ঠিক হ'ব। মই মোৰ চিনাকি উকীলৰ লগত ইতিমধ্যে কথা পাতিছোঁ। তাৰ আগতে মই জানিব বিচাৰোঁ তুমি আকৌ এবাৰ তাৰ লগত কথা পাতি চাবা নেকি? নে তাৰ কথামতেই..."

ইমান একো ডাঙৰ ঘটনা নঘটাৰ দৰে আচৰণ কৰি দেউতাকে কৈ যোৱা কথাকেইটালৈ প্ৰিয়ব্ৰতাই ৰ লাগি চাই ৰ'ল। মানুহে কাৰোবাক কিমান ভাল পালে এনেকৈ সুস্থিৰ হোৱাৰ এক্টিং কৰি কথা পাতিব পাৰে! তাই অলপ মুহুৰ্তৰ বাবে দেউতাকলৈ চাই কৈ উঠিল,

"ন' দেউতা, আই ডণ্ট ৱাণ্ট টু টক টু হিম এগেইন। যিমান পাৰি সোনকালে তাক এই ৰিলেচনৰ পৰা ফ্ৰী কৰি দিয়া। মোৰ লাইফত তাৰ নিচিনা চিপ পাৰ্চনৰ দৰকাৰ নাই।" নিজকে দেউতাকৰ দৰে সুস্থিৰ কৰি প্ৰিয়ব্ৰতাই কৈ উঠিল। নিজকে যিমান পাৰি ভাঙি নপৰাৰ এক্টিং খুউব সুন্দৰকৈ মাক-দেউতাকৰ আগত প্ৰিয়ব্ৰতাই কৰি গ'ল। সেই এক্টিং আজি পৰ্যন্ত কৰি আছে তেওঁ।

কথামতেই সকলোবোৰ সোনকালে হৈ গ'ল। পঁচিশ বছৰ বয়সত জীৱনৰ ডাঙৰ ভুল সিদ্ধান্ত অকলে লৈ প্ৰিয়ব্ৰতাই আৰু এবাৰ বিয়া হোৱাৰ দৰে ডিচিছন ল'বলৈ মন নকৰিলে। তাইৰ কাৰণে বহুত ভাল ভাল ল'ৰা আহি ঘূৰি গ'ল। পিচে তাই কাৰো লগতে বিয়াত বহিবলৈ মন নকৰিলে। মাক-দেউতাকৰ অশেষ বুজনিয়েও কামত নিদিলে। শেষত তেওঁলোকেও তাইক কোৱা বাদ দিলে। প্ৰিয়ব্ৰতাৰ মতে বিয়া নামৰ সম্পৰ্কটোৱে এবাৰ তাইৰ লগত বিশ্বাসঘাতকটা কৰিলে, পুনৰ কৰিবলৈ দিব নোৱাৰি। তেতিয়াই ১০জন ব্যক্তিৰ কেপাচিটীৰে গঢ়ি তোলা স্নেহাশ্ৰয় আজিৰ দিনত এটা বৃহৎ অৰ্গানাইজেচন হিচাপে গঢ় লৈ উঠে। প্ৰিয়ব্ৰতাইও জীৱনটো এইবোৰ মানুহৰ নামতে উৎসৰ্গিতৰ দৰে। মাক-দেউতাক ঢুকোৱাৰ পিছত মাকৰ এন জি অ, দেউতাকৰ নাৰ্ছিং হোম চম্ভালাৰ দায়িত্বও তাইৰ ওপৰতে পৰিল। প্ৰিয়ব্ৰতাৰ জীৱনটো ইমানেই ব্যস্ত হৈ পৰিল তাই যে কেতিয়াবা অকলশৰীয়া হ'ব সেই কথা মনলৈকে অহা নাছিল। এইবোৰ লৈ প্ৰিয়ব্ৰতা বৰ্তমান হাজাৰগুণ সুখী। পিচে সদায় কামৰ পৰা ঘূৰি আহি অকলশৰে ঘৰটোত সোমালেহে তেওঁৰ মনটো নজনাকৈয়ে কিবা এটা বিষাদৰে আৱৰি ধৰে। মনত পৰে মাক-দেউতাকলৈ, মনত পৰে সুশান্তলৈ। এতিয়াও পাহৰিব পৰা নাই সুশান্তই তাইৰ পিঠিত বুলোৱা আঙুলিৰ পৰশ। পাহৰিব পৰা নাই কেতিয়াবা বেছি আৱেগিক হৈ পৰি সৰু ল'ৰাৰ দৰে কুঁচিমুচি তাইৰ বুকুৰ মাজত সোমাই থকা মুহূৰ্তবোৰৰ কথা। পলকতে কথাবোৰ মনলৈ আহিলেও, মুহুৰ্ততে তাৰ প্ৰতি থকা ক্ষোভটোও উজাই আহে। সেই ক্ষোভৰ কাৰণেই প্ৰিয়ব্ৰতাই কথাবোৰ মনলৈ আহিলেও ঠেলি পঠিয়াই দূৰলৈ।

আজি প্ৰিয়ব্ৰতাৰ ৬০ বছৰীয়া জন্মদিন। এই বিশেষ দিনটো বৰ উলহ-মালহৰে পাৰ কৰিলে। বৃদ্ধাশ্ৰম, অনাথ আশ্ৰম সকলোতে কেক কাটি উদযাপন কৰি আবেলি নিউজ চেনেলত আহি এক ঘণ্টা ইণ্টাৰভিউ দি ঘৰলৈ আহি প্ৰিয়ব্ৰতাই বৰ ভাগৰুৱা অনুভৱ কৰিলে। বিশেষকৈ সাংবাদিকজনে সোধা এটা প্ৰশ্নই প্ৰিয়ব্ৰতাৰ মনত দোলা দি থাকিল "আপুনি কেতিয়াবা অলশৰীয়া অনুভৱ কৰে নে?" তেতিয়া তাই হাঁহিয়ে উত্তৰ দি থৈ আহিছিল "অলশৰীয়া কেনেকৈ অনুভৱ কৰিম হে ইমানবোৰ ল'ৰা-ছোৱালী, খুড়া, বৰতা, পেহী, মাহীহঁতৰ মাজত থাকোঁতে।"। পিচে ঘৰলৈ আহি যেতিয়া তেওঁ গা পা ধুই বিছনাত পৰি কথাবোৰ প্ৰথমৰ পৰা ভাবি যায় তেতিয়া মনটো গধুৰ হৈ আহে। আজি ইমান এটা ভাল দিন পাৰ কৰি আহিলে, কাক ক'ব তেওঁ। ওচৰত মাক বা দেউতাক থকা হ'লে, বা আন কোনোবা থকা হ'লে! আন কোনোবা মানে(!) কেনেবাকৈ সুশান্তৰ কথা ভবা নাইতো। যদি আজি তাইৰ নিজৰ এখন ঘৰ সংসাৰ থাকিলহেঁতেন, তেতিয়া কেনেকৈ উদযাপন কৰিলেহেঁতেন! যদি হঠাৎ তাইৰ এনেকৈ ঘূৰিব ফুৰিব নোৱাৰা হৈ যায়, তাইৰ লগত কথা পাতিবলৈ, তাইৰ চোৱা-চিতা কৰিবলৈ কোনোবা থাকিবনে! চোৱা-চিতা কৰিবলৈ বাৰু থাকিব কোনোবা, কিন্তু হেঁপাহ পলুৱাই তাইৰ কথা শুনিবলৈ কোনোবা থাকিবনে! বহুত প্ৰশ্নই তাইৰ মনত অগা-দেৱা কৰিবলৈ ধৰিলে। আগতে নভবা বহুত কথাই আজি তাই ভাবি পেলালে। কিবা এটা কৰিবই লাগিব। তাইৰটো এতিয়া বয়স কম হৈ থকা নাই। হঠাৎ যদি তাই ঘৰত আৱদ্ধ হ'বলগীয়া হৈ যায়, তেতিয়া দেখোন তাইৰ আয়ুসো টুটি আহিব। এবাৰ সুশান্তৰ খবৰ কৰি চাব নেকি? ছি, ছি কি যে কথা ভাবিছে এই বয়সত। এতিয়া চাগে তাৰ ল'ৰা-ছোৱালীৰ বিয়াৰ বয়স বা বিয়া হৈ গৈছে চাগে। এপাকত বিছনাৰ পৰা উঠি আহি প্ৰিয়ব্ৰতাই ষ্টাডী টেবুলখন বহি পৰিমল কাকতিলৈ ফোন লগালে। তেওঁৰ সেইজশ ব্যক্তিগত উকীল। তেওঁৰ সকলোবোৰ কাম উকীল পৰিমল কাকতিয়েই কৰি দিয়ে। এবাৰ ৰিং কৰাতেই কাকতিয়ে ফোনটো ধৰাত বৰ বিশেষ একো নকৈ পিছদিনা পুৱা তেওঁৰ লগত ব্ৰেকফাষ্ট কৰাকৈ মাতি পঠিয়ালে।

"বাইদেউ আপুনি লোৱা সিদ্ধান্তটোত আপুনি নিজেই নিশ্চিত নে?"

"ইয়েছ আই এম কুৱাইট চিউৰ। প্লীজ প্ৰচীদ।" প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়াই চাহকাপত সোহা মাৰি গহীনত কয়।

অলপ দিনৰ আগতে কোম্পানী এটাই তেওঁৰ দেউতাকে বনাই থৈ প্ৰিয়ব্ৰতাৰ নামত কৰি থৈ যোৱা দুমহলীয়া ঘৰটোৰ দুটামান কোঠা অফিচ ৰূম কৰিবলৈ বিচাৰি আহিছিল। পিচে তেওঁ নিদিলে। এতিয়া সেই গোটেই ঘৰটোকেই তেওঁ শিশুবিলাকৰ কাৰণে প্লে স্কুল কাম ডে' কেয়াৰ কৰাৰ সিদ্ধান্ত লৈ কাকতিৰ লগত কথা পাতে। দেউতাকৰ গাঁৱত আৰু অলপ মাটি আছিল, সেইখিনি গা‍ঁৱৰ ৰাইজলৈ নামঘৰ সাজিবলৈ উৎসৰ্গিত কৰিবলৈও কাকতিক ক'লে।  আৰু ব্যক্তিগত কিবাকিবি কাম অলপ কৰিবলৈও কাকতিক নিৰ্দেশ দিলে। সেইবোৰ বাৰু হ'ব, কিন্তু ঘৰটো এৰি দিলে প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়া ক'ত থাকিব সেই বিষয়টো লৈ পৰিমল কাকতি চিন্তিত হোৱা যেন লগাত প্ৰিয়ব্ৰতাই নিজেই মাত দিলে "মই মোৰ স্নেহাশ্ৰয়ৰ খালী থকা ৰূম এটা ঠিক কৰিছোঁ। কিমান আৰু ক'ৰবাৰ পৰা আহি অকলশৰে ঘৰটোত থাকিম। আগতে নিজকে খুউব শক্তিশালী বুলি ভাবিছিলোঁ। এতিয়া দেখোন নিজৰ মনটোৰ লগত বাৰে বাৰে হাৰি যাওঁ। দুদিনমানৰ পৰা মনলৈ আহি থাকে মোৰ যদি ঘপককৈ কিবা এটা হৈ ঘৰতে সোমাই থাকিবলগীয়া হ'লে মোৰ লগত কথা এষাৰ পাতিবলৈ মানুহ থাকিব জানো। গতিকে জীৱনৰ বাকীচোৱা সময় একেবাৰে খুড়া, বৰতা, মামা, পেহীহঁতৰ লগত দিন ৰাত থাকি ধেমালি-ধুমুলা কৰিয়েই কটাম বুলি ভাবিছোঁ। আগৰ জীৱনটোতো অতি ব্যস্ততাৰেই কটালোঁ। ইমান এটা ডাঙৰ ঘৰনো অকলশৰীয়া মানুহজনীক কিয় লাগে? ঘৰটো অলপ কামত লগাই শেষ আশ্ৰয় স্নেহাশ্ৰয়তে ল'ম বুলি ভাবিছোঁ। সিদ্ধান্তটো বৰ এটা বেয়া লোৱা নাই নে কি কয় কাকতি?" খালী হৈ থকা চাহৰ কাপটো প্লেটখনৰ ওপৰতে এনেই লাহে লাহে ঘূৰাই থাকি কথাখিনি কৈ যোৱা প্ৰিয়ব্ৰতা শইকীয়াৰ মুখখনলৈ পৰিমল কাকতিয়ে উদাস দৃষ্টিৰে কেৱল চাই ৰ'ল।